Od dawna wiadomo, że polski system edukacji ma liczne mankamenty, stąd biorą się liczne reformy szkolnictwa wdrażane przez kolejne rządy. Jednak mimo tych reform jest w systemie kilka rzeczy niezmiennych, a mianowicie to, że system nie uwzględnia indywidualnych różnic w rozwoju i predyspozycjach uczniów, lecz wszystkich wtłacza w jeden szablon przypisany do wieku ucznia, wymuszając przyswajania przez takiego samego zasobu informacji, w tym samym tempie, czego miernikiem są cyklicznie wystawiane oceny. Kolejnym stałym elementem tego systemu jest zabijanie w uczniach naturalnej dziecięcej dociekliwości – uczniowie przestają pytać „dlaczego?”. Dla uczniów w tym systemie jedyną motywacją do pracy jest dobra ocena, a nie zaspokajanie ciekawości otaczającego ich świata i realna wiedza. Oczywiście, są nauczyciele, którzy chcą i potrafią zaciekawić uczniów uczonym przez siebie przedmiotem, lecz nie jest to reguła, a raczej odstępstwo od niej.

Istnieje jednak sposób, który umożliwia uczniom i nauczycielom dopasować rytm nauki do indywidualnych predyspozycji ucznia oraz wzmacniać jego motywację do nauki i poszerzania swojej wiedzy. Co ciekawe, sposób ten można skutecznie stosować nawet w ramach tak dysfunkcyjnego systemu, jak nasz system edukacji. Tym sposobem jest korzystanie przez uczniów i nauczycieli z platformy internetowej Khan Academy i dostępnych na niej materiałów edukacyjnych. Khan Academy jest projektem amerykańskim i oryginalne materiały edukacyjne są w języku angielskim, jednak zostały one przetłumaczone i dostosowane do polskiego odbiorcy przez Fundację Edukacja dla Przyszłości z Warszawy.

O Khan Academy opowiada Pan Lech Mankiewicz, Prezes Fundacji Edukacja dla Przyszłości:

Chodzi tu o bardzo proste i znane od wielu lat obserwacje, że dzieci rozwijają się w różnym tempie i każde rozumuje trochę inaczej, a w związku z tym potrzebują różnego czasu na opanowanie pojęć, co nie związane z tym ,że jedno dziecko jest trochę bystrzejsze, a drugie mniej. Dzieci odczuwają też emocje, mają lepsze i gorsze dni; zdarzają się prawdziwe lub pozorne konflikty w ich otoczeniu, ale dla nich bardzo ważne. Poza tym uczymy w porcjach 45-o minutowych, gdzie nikt, nawet osoba dorosła, nie jest w stanie utrzymać przez cały czas pełnej koncentracji. Dzieci są w stanie utrzymać koncentrację przez 5 do 7 minut, a reszta czasu jest w pewnym sensie stracona. Jeśli coś im w ten sposób umknęło, to w następnej klasie nie ma możliwości tego odtworzyć, bo przecież nikt nie przechowuje podręczników z poprzedniej klasy. W ten sposób powstają dziury w wiedzy i istnieje niebezpieczeństwo, że te dziury będą się na siebie nakładać i powstanie potężna luka, na której nie da się już nic zbudować.

Khan to zauważył, bo miał do czynienia z kuzynami, którzy mieli kłopoty w nauce. Zauważył też, że jeżeli pozwolić dzieciom korzystać z lekcji w systemie, który nie zakłada, że one muszą zdążyć na czas, i że mogą uczyć się w systemie, który umożliwia im w dowolnym momencie odtworzyć sobie nauczyciela z nagrania video, to będą one chętniej do tych lekcji wracać. I rzeczywiście okazało się, że chętniej wracają. Khan Academy tym się jeszcze różni od szkolnego systemu nauczania, że nie tylko wyniki, ale także wysiłki dzieci są zapisywane i widać ile czasu poświęciły na dane zadanie oraz co sprawiało im trudność. W ten sposób tworzy się informacja dla nauczyciela, która pozawala mu podejść na lekcji w szkole w indywidualny sposób do ucznia. To wszystko służy holistycznemu postrzeganiu uczniów przez nauczycieli – jako złożonych i zróżnicowanych ludzi, a nie automatów, w które z jednej strony wkłada się wiedzę, a z drugiej wypada wynik na egzaminie.

Oczywiście, szanujący się wydawcy materiałów edukacyjnych online, np. materiałów do nauki języków obcych, też udostępniają takie narzędzia, ale fakt, że tutaj te narzędzia są za darmo, czyni je bardziej dostępnymi i powszechnymi niż te, na które trzeba kupować licencję.

Na polskiej platformie Khan Academy dostępnych jest ponad 4200 filmów z zakresu matematyki, nauk ścisłych, nauk humanistycznych, ekonomii i finansów oraz informatyki. Filmy są opracowywane merytorycznie, tłumaczone na język polski i dostosowywane do polskich realiów przez nauczycieli akademickich. Filmy mają długość około 10 minut każdy, co pozwala uczniom utrzymać koncentrację. Na platformie dostępna jest bardzo bogaty zbiór filmów o z historii sztuki, które w dużej mierze zostały zrealizowane przez BBC i udostępnione Khan Academy. Niestety, że względu na niewystarczające zasoby ludzkie i finansowe Fundacji Edukacja dla Przyszłości, filmy są w angielskiej wersji językowej, po części już opatrzone przez Fundację polskimi napisami.

Dostępne na platformie materiały edukacyjne tematycznie nie odbiegają od podstawy programowej naszego systemu edukacji, ale Fundacja stara się by wiedza przekazywana w tych materiałach była bardziej pogłębiona i spójna, niż to zakłada państwowy program nauczania, determinowany przez testy, a przez to bardzo upraszczający wiedzę naukową, zwłaszcza w przedmiotach ścisłych i w matematyce. Tak więc, korzystając z tych materiałów uczniowie pozyskują realną wiedzę, a nie tylko umiejętność wypełniania testów. Nic więc dziwnego, że platforma Khan Academy cieszy się rosnącą popularnością wśród uczniów i nauczycieli.

Warto jeszcze dodać, że Khan Academy pracuje nad stworzeniem systemu, który w oparciu o historię nauki ucznia na platformie, przy zachowaniu pełnej ochrony danych osobowych, będzie prognozował wynik egzaminów końcowych, a właściwie stan jego realnej wiedzy na zakończenie kursu, bo na wynik egzaminów mają duży wpływ także czynniki losowe i dyspozycja ucznia danego dnia. Testy tego systemu wypadły bardzo dobrze, więc pojawia się możliwość, by w przyszłości egzaminy, nie w pełni oddające stan wiedzy ucznia, właśnie w taki sposób oceniać poziom jego wiedzy i nabytych kompetencji intelektualnych.

***

Więcej informacji o Fundacji Edukacja dla Przyszłości można znaleźć na stronie: http://www.edukacjaprzyszlosci.pl/

Khan Academy: https://pl.khanacademy.org/