Kultywują tradycje kulturalne polskich Tatarów
Tatarzy po raz pierwszy pojawili się na ziemiach polskich w XIII wieku, gdy w ramach swych podbojów dotarli aż pod Legnicę, gdzie w 1241 roku doszło do bitwy z wojskami księcia Henryka Pobożnego.
Wspomnienie tych najazdów nadal istnieje w naszej kulturowej tradycji, choć już nie w budzącej grozę, a wręcz sympatycznej formie krakowskiego Lajkonika i hejnału z wieży mariackiej. Jednak zapisali się nie tylko w ten sposób. Mało kto wie, że ułani, tak silnie związani z tradycją polskiej wojskowości, wywodzą się z lekkiej jazdy tatarskiej, a i sama nazwa „ułan” ma tatarski rodowód.
Źródło fotografii: https://www.facebook.com/ZwiazekTatarowRP/
Pierwsza wzmianka o osadnictwie Tatarów na ziemiach polskich, a właściwie na Litwie, dotyczy roku 1397, kiedy na zaproszenie księcia Witolda przybyły pierwsze oddziały tatarskie ze Złotej Ordy i z Krymu, mające służyć w odrębnych chorągwiach tatarskich i bronić granic Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ci Tatarzy dostali prawo osiedlania się, budowania własnych świątyń, mogli pojmować słowiańskie dziewczyny za żony, mogli kultywować wszelkie swoje praktyki religijne oraz tradycje kulturowe - w zamian za wierną służbę wojskową nowej ojczyźnie.
Od tego czasu Tatarzy na trwałe wpisali się w dzieje naszego państwa, byli obecni w każdej ważnej bitwie po stronie polskiej: od tej pod Grunwaldem, poprzez odsiecz wiedeńską, Rezurekcję Kościuszkowską, wojny napoleońskie, powstanie listopadowe i styczniowe, walczyli w Armii Andersa pod Monte Cassino, ale też w I i II Armii Wojska Polskiego. Ich losy splatały się dokładnie tak, jak losy wielu polskich żołnierzy. Katyń i zsyłki też ich nie ominęły.
Źródło fotografii: https://www.facebook.com/ZwiazekTatarowRP/
W Polsce nadal żyje stosunkowo niewielka grupa Tatarów. Mają też swoje organizacje, które starają się integrować społeczność polskich Tatarów oraz zachować ich etniczną tożsamość poprzez kultywowanie i propagowanie tatarskich tradycji. Jedną z nich jest Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej, którego obecnym prezesem jest Jan Adamowicz. Od 2005 r. Związek posiada status organizacji pożytku publicznego (OPP).
Źródło fotografii: https://www.facebook.com/ZwiazekTatarowRP/
Pan Adamowicz opowiedział nam, jak liczna jest obecnie społeczność Tatarów mieszkających w Polsce:
Oficjalnie przyjmuje się, że Tatarzy to mniejszość etniczna, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 1.828 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości tatarskiej wynosiła 447 osób), w tym: w województwie podlaskim – 539 osób (według Narodowego Spisu powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 319), mazowieckim – 332 (według Narodowego Spisu powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 22), pomorskim – 175 (według Narodowego Spisu powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 28).
Nieoficjalnie przyjmuje się liczbę ok. 5000 osób pochodzenia tatarskiego.
Źródło fotografii: https://www.facebook.com/ZwiazekTatarowRP/
Tatarzy w Polce żyją w dużym rozproszeniu, co jest efektem repatriacji po II w.św., nasi ojcowie czuli się Polakami i opuścili ziemie rodzinne, nie chcieli być obywatelami ZSRR. Obecnie zamieszkują głównie na Podlasiu, gdzie znajdują się rdzenne kolonie tatarskie jeszcze z nadania króla Jana III Sobieskiego (Bohoniki i Kruszyniany) , w Białystoku, Sokółce, Dąbrowie Białostockiej, a także Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu, Gorzowie Wielkopolskim, Trzciance Lubuskiej, Oleśnicy, Wałbrzychu, Szczecinie, Krakowie czy w Łodzi.
Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej kultywuje świeckie tradycje tatarskie organizując poetycko-muzyczne spotkania towarzyskie, festiwale, naukę języka , Akademię Wiedzy o Tatarach, wydawnictwa książkowe, prowadząc warsztaty tematyczne dla dzieci i młodzieży. Organizuje też cyklicznie Festiwal Kultury Tatarskiej. W czerwcu 2019 r. odbyła się w Wasilkowie siódma jego edycja.
Źródło fotografii: https://www.facebook.com/ZwiazekTatarowRP/
Festiwal Kultury Tatarskiej jest imprezą dwudniową o charakterze festynu skierowanym do całych rodzin, a także z uwagi na towarzyszące Festiwalowi Międzynarodowe Zawody Łucznictwa Konnego Tatarów Polskich również do miłośników koni i historii. Połączenie widowiskowej rywalizacji sportowej z atrakcjami o charakterze artystycznym i kulturalnym zapewnia bardzo szerokie grono odbiorców. Klimat pikniku sprzyja wizytom całych rodzin, które spędzą czas poznając tradycje kulturalne jak i militarne mniejszości tatarskiej zamieszkującej w Polsce. Festiwal ukazuje taniec, śpiew, stroje tatarskie, kuchnię , kaligrafię, a przede wszystkim przyjazność społeczeństwa do mniejszości tatarskiej i odwrotnie.
Źródło fotografii: https://www.facebook.com/ZwiazekTatarowRP/
Współpraca z organizacjami Tatarów w innych państwach polega na zasadzie wymiany kulturowej poprzez występy zespołów muzyczno-wokalnych, jak również przy wspólnym organizowaniu konferencji naukowych na temat tatarskiego dziedzictwa. Na porządku dziennym są prywatne spotkania z różnymi osobami z różnych krajów. – opowiada Pan Jan Adamowicz.
***
Więcej o działalności Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej oraz o kultywowaniu tradycji tatarskiej w Polsce można się dowiedzieć na stronach:
https://www.facebook.com/ZwiazekTatarowRP
Ośrodek "Instytut Konfucjusza w Krakowie"
Fundacja Scolar
