Usłyszeć głos osób niemówiących? To wbrew pozorom możliwe. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii i specjalnych strategii, komunikacja z osobami z niepełnosprawnością, które nie mówią, może być znacznie bardziej skuteczna. Promowaniem AAC, czyli wspomagających i alternatywnych metod komunikacji zajmuje się Fundacja "generAACja", o której działalności opowiadają Panie Paulina Rutka i Katarzyna Włodarczyk z zarządu Fundacji.

Źródło grafiki: Fundacja "generAACja"

ONAS - Jakimi alternatywnymi metodami komunikacji się Państwo zajmujecie i komu są one pomocne?

Fundacja „generAACja”  - Wszystkie osoby zakładające i działające w „generAACji” to przede wszystkim praktycy. Codzienna praca z osobami niemówiącymi z niepełnosprawnościami, coraz lepsze poznawanie realnych a niezaspokojonych potrzeb rodzin osób z CCN (złożonymi potrzebami komunikacyjnymi), terapeutów i placówek, oraz konfrontowanie się z ograniczeniami wynikającymi z założeń funkcjonowania placówek, z wiedzą na temat bardziej skutecznych (środowiskowych) form wsparcia, z jednej strony frustrowały ale z drugiej dały napęd do działania. Tak więc pomysł na założenie fundacji wziął się głównie z naszych marzeń o tym, żeby nie martwić się ograniczeniami i z chęci wzięcia sprawy we własne ręce. W rozmowach prowadzonych u sponsorów czy potencjalnych partnerów, często spotykaliśmy się ze zdziwieniem, czym w ogóle jest AAC. Komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC) to specjalne strategie i narzędzia wykorzystywane przez osoby z trudnościami komunikacyjnymi do porozumiewania się. Chodzi o te wszystkie sposoby komunikacji, wykorzystujące celowe spojrzenie, oddech, gest, mimikę twarzy, obrazy, dźwięki czy zwykłe zdjęcia, które dla osoby niemówiącej stają się kanałem przekazu i sposobem komunikacji. Jest wiele metod dopasowanych do osoby i nie ma jednej uniwersalnej. Zakładamy, że komunikacja nie dzieje się w izolacji. Każda osoba niemówiąca ma inny sposób na komunikowanie się ze światem. Zależy nam na tym, aby po jego poznaniu i nauczeniu się poszczególnych elementów takiego systemu, przekazać go rodzinom i partnerom komunikacyjnym, aby ułatwić im współdziałanie. Najpierw musimy nauczyć partnerów komunikacyjnych, jak się komunikować i jak odczytywać komunikaty, aby później mogli oni uczyć osoby niemówiące i używać tych metod w codziennych sytuacjach. Metoda ta obecna jest w Polsce od ponad 25 lat, jednak głównie stosowana jest w dużych ośrodkach i dużych miastach, bo łatwiej tam o terapeutów AAC. AAC kojarzone jest głównie z dziećmi z niepełnosprawnościami - z porażeniem czy zespołem Downa. Nie mówi się w ogóle o osobach dorosłych po udarach, czy w śpiączkach. Grupa docelowa tej metody jest znacznie szersza niż obecnie przyjęta w Polsce.  Październik został na świecie ogłoszony miesiącem AAC, dlatego na ten miesiąc więcej niż zwykle działań propagujących AAC.

Źródło grafiki: Fundacja "generAACja"

Skąd pozyskujecie Państwo osoby do współpracy? ---> Skąd ludzie dowiadują się o Fundacji?

W tej chwili osoby z nami współpracujące trafiły do nas głównie po spotkaniach otwartych dla rodziców  i “poczty pantoflowej”. Wiele osób znajduje nas dzięki samej obecności w środowisku i polecaniu przez osoby, które już z nami pracowały. Część znajduje nas przez FB.

Czym jest mobilny punkt konsultacyjny?

Pomysł ten wziął się z braku czasu i przestrzeni na spotkanie z rodzicem i obserwacji dziecka w innym niż klasa szkolna środowisku. Pomysł polega na przeprowadzaniu wizyt środowiskowych, w których terapeuta przyjeżdża do domu i obserwuje dziecko w codziennych naturalnych sytuacjach. Często dochodzą do tego również analizy nagrań wideo.

Na tej podstawie budowane są strategie komunikacyjne, następuje ich przećwiczenie oraz przygotowanie rodzica do wprowadzenia nowych rozwiązań. W tym czasie pokazujemy pomoce komunikacyjne (tablice, książki lub całe systemy), programujemy urządzenia technologii wspomagającej lub dobieramy komunikatory i różnego rodzaju urządzenia, umożliwiające dostęp do komputera. Dzięki tym wizytom jesteśmy w stanie pomóc również w rozdysponowaniu środków na zakup takich urządzeń. Kierujemy osoby potrzebujące do udziału w odpowiednich programach. Pomagamy również uzupełniać odpowiednie wnioski i prowadzimy rodziców przez cały proces pozyskiwania środków. W razie potrzeby szukamy innych fundacji, do których można się zgłosić, jeżeli nie ma aktualnie otwartych programów.  Zdarza się też, że konsultujemy się również z innymi terapeutami w trakcie mobilnego punktu konsultacyjnego, aby opracowane działania wdrażać w czasie zajęć szkolnych i indywidualnych terapii.

Źródło grafiki: Fundacja "generAACja"

W jaki sposób chcą Panie rozwijać fundację?

Pomysłów jest dużo. Zależy nam na tym, aby dotrzeć z naszymi działaniami  do jak największej liczby potrzebujących osób. Szczególnie do osób, które nie mają w swojej okolicy dostępu do terapeuty AAC. W takich przypadkach najlepiej sprawdza się właśnie mobilny punkt konsultacyjny. Jesienią tego roku startujemy z szerszą ofertą szkoleniową dla rodziców i terapeutów. W zależności od potrzeb stworzymy również program szkolenia dla pracowników placówek pomocowych i szkół. Rozbudowujemy media społecznościowe i stronę internetową. Większość nowych materiałów odnośnie AAC jest w języku angielskim, co stanowi barierę dla części terapeutów. Dlatego tłumaczymy wartościowe teksty i je publikujemy, tak aby dało się takie informacje wyszukać w polskim Internecie.

Wiemy, że istnieje wiele rozwiązań technologicznych, wspomagających osoby niemówiące, ale zwykle są one bardzo drogie... Niestety, nie zawsze osoba zamawiająca narzędzie dla siebie lub podopiecznego wie, czy taki sprzęt sprawdzi się w praktyce. Dlatego też chcemy stworzyć wypożyczalnię sprzętu, aby potrzebujący mogli sprawdzić, co będzie dla nich odpowiednie, bez konieczności ponoszenia kosztów zakup. A są one ogromne- niektóre sprzęty kosztują nawet po 60 tys. zł., dlatego cały czas zbieramy środki i pozyskujemy fundusze. Być może i to marzenie uda się zrealizować.

Mamy też kilka własnych pomysłów jeżeli chodzi o technologię. Wynikają one głównie z zaobserwowanych potrzeb u naszych podopiecznych. Mówimy tu głównie o oprogramowaniu i dostosowaniach, które pomagają w terapii.

Źródło grafiki: Fundacja "generAACja"

Jaki jest obszar Państwa działalności?

Działamy tylko na południu Polski, w województwach podkarpackim, małopolskim i śląskim. Czasem zgłaszają się do nas osoby z odleglejszych części Polski - wówczas możemy jedynie  zaproponować wsparcie informacyjne i przekazać kontakt do innych terapeutów. W Polsce od lat funkcjonuje stowarzyszenie terapeutów AAC, gdzie można znaleźć odpowiednich specjalistów. Jeżeli ktoś szuka informacji, jest też sporo prężnie działających grup na FB, gdzie można znaleźć informacje odnośnie sposobów wspierania komunikacji, kontakty do terapeutów, poszukać inspiracji.

Czy ktoś z zagranicy współpracuje z Państwem, czy inspirujecie się Panie kimś takim?

Sporo wskazówek i inspiracji przyszło do nas z USA, dokąd jedna z osób z fundacji wyjechała na stypendium. Było to ogromne merytoryczne wsparcie dla naszej fundacji. Stamtąd też przyszły do nas wskazówki odnośnie technologii i jej zastosowań. Otrzymaliśmy również część narzędzi diagnostycznych, które zaczynamy adaptować. Jesteśmy z nimi w stałym kontakcie i może w przyszłości uda nam się wspólnie zrobić coś  w Polsce. Także jest od kogo czerpać wiedzę i wskazówki, dzięki czemu my jako terapeuci możemy się rozwijać i jeszcze lepiej pomagać.

Źródło grafiki: Fundacja "generAACja"

Czy chcą Panie coś dodać?

Zależy nam, aby być ponad podziałami w branży. Nie twierdzimy, że istnieje jedno słuszne podejście do terapii. Ile osób, tyle potrzeb i tyle wymagań.  Chcemy pokazywać różne możliwości, aby dać podstawy do dyskusji, próbowania różnych opcji, poszukiwania tej  najlepszej dla danej osoby. To samo tyczy się rozwiązań technicznych. Nie jesteśmy finansowani przez nikogo, dzięki temu możemy zachować obiektywność i bezstronność. Wszystkie środki wypracowujemy sami . Przy tej okazji chciałybyśmy podziękować wszystkim osobom, które wspierają naszą fundację.

***

Więcej o działalności Fundacji „generAACja” można się dowiedzieć na stronach:

https://generaacja.pl/

https://www.facebook.com/FundacjagenerAACja/